De klimaatcrisis daagt ook de oud-katholieke kerk en haar theologie uit. En oud-katholieke theologie biedt ook perspectief om met de klimaatcrisis om te gaan. Op de studiedag van de geestelijkheid op 25 november waren dat twee hoofdlijnen in het gesprek.
De pastores kregen een overzicht van huidig theologiseren in de context van de klimaatcrisis van dr. Jaap Dekker, als hoogleraar verbonden aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij liet zien hoe de klimaatcrisis uitdaagt om de bronnen van het geloof opnieuw te doordenken. Wat dat voor inzicht oplevert, werd duidelijk door zijn grondige doorgang door de Bijbelse theologie rondom mens, schepping en verlossing.
In een tweede deel van de studiedag verdiepten de geestelijken zich in de vraag hoe nu de gewone bronnen van een Eucharistieviering in de context van de klimaatcrisis perspectief kunnen bieden. In intensieve gesprekken over de lezingen van de derde zondag van de Adventstijd, de theologie en spiritualiteit van de eucharistie, liedkeuze, de interpretatie van de geloofsbelijdenis, de omgang met collecte en voorbeden, en de mogelijkheden die de kinderkerk biedt, bleek hoeveel ‘groens’ er eigenlijk al te vinden valt in kerkboek, gezangboek en lectionarium.
De studiedag leidde zo tot de ontdekking dat de eucharistie eigenlijk al een vorm van ecologie of eco-theologie biedt. Je moet er alleen maar even bewust naar kijken. Want als de eucharistie je laat danken voor de rest van de schepping die je als geschenk ontvangt, dan is de vraag hoe je met de schepping omgaat opeens de vraag hoe je met je naaste omgaat. Want, zoals de Anglicaanse theoloog Williams het zegt, in het voetspoor van zowel de oosterse orthodoxie als ook van Franciscus van Assisi: iemand die echt mens is, ziet de natuur niet vooral als vijand of voedsel, maar als zuster of broeder.
Voor wie zich verder wil verdiepen in eco-theologie, zie: Trees van Montfoort, Groene Theologie (Middelburg: Skandalon, 2019) en: Nienke Pruiksma, Kirsten van der Ham, Mart Jan Luteyn, Geke van Vliet en Peter-Ben Smit (ed.), De schepping in het midden. Klimaatcrisis als theologische uitdaging NZR Cahier 5 (Driebergen: NZR, 2020).
Een overzicht van oud-katholieke benaderingen is te vinden in: Peter-Ben Smit & Jan Jorrit Hasselaar, ‘This is My Body: A “Green” Ecclesiology? Old Catholic Mainstream Theology and the “Green Theology” of the Ecumenical Patriarchate in Dialogue,’ Internationale Kirchliche Zeitschrift 107 (2017), 157-181, online beschikbaar onder deze link.